մաթեմաթիկա

Բազմապատկում։ Բազմանիշ թվի բազմապատկումը երկնիշ և եռանիշ թվերով

 

Նախ  վերհիշենք, թե ինչպես ենք բազմանիշ թիվը բազմապատկում միանիշ թվով՝

         
x 6 4 3  
      3  
1 9 2 9  
         

 

Այժմ բազմանիշ  թիվը  բազմապատկենք երկնիշ   թվով:

Թիվը  երկնիշ  թվով՝ բազմապատկելիս  սյունակաձև  գրելու  դեպքում  նախ այն  բազմապատկում   ենք  միավորով,  արդյունքը գրում ենք գծից ներքև 1-ին տողում, ապա  տասնավորով, որի  արդյունքը  գրում ենք  երկրոդ տողում  1 նիշ խորքից, և արդյունքները գումարում ենք այնպես,  ինչպես  այս  օրինակներում՝

  x 4 5 6  
      6 5  
+ 2 2 8 0  
2 7 3 6    
2 9 6 4 0  
           

 

Այժմ    բազմանիշ   թիվը   բազմապատկենք  եռանիշ  թվով:

Թիվը  եռանիշ  թվով   բազմապատկելիս  սյունակաձև  գրելու դեպքում  նախ այն բազմապատկում ենք միավորով, արդյունքը գրում ենք գծից ներքև 1-ին տողում, ապա տասնավորով, որի  արդյունքը  գրում ենք  երկրոդ տողում  1 նիշ խորքից, հետո հարյուրավորով, որի արդյունքը գրում ենք երրորդ տողում 2 նիշ  խորքից և արդյունքները գումարում ենք այնպես, ինչպես օրինակում՝

 

  x 5 4 6 2    
      1 2 3    
+ 1 6 3 8 6    
1 0 9 2 4      
5 4 6 2        
6 7 1 8 2 6    
               

 

1 Հաշվի՛ր արտահայտության արժեքը։

678×5=3390

         
x 6 7 8  
      5  
  3 3 9 0
         

 

1240×3=3720

           
x 1 2 4 0  
        3  
  3 7 2 0  
           

 

 

 

 

 

 

585×55

  x   5 8 5  
        5 5  
+   2 9 2 5  
    2 9 2 5  
  3 2 1 5 7  
             

 

548×66

  x   5 4 8  
        6 6  
+   3 2 8 8  
    3 2 8 8  
    6 5 6 8  
             

 

828×882

                 
  X     8 2 8    
        8 8 2    
+     6 6 5 6    
      6 6 5 6    
    1 3 3 1 2    
                 
                 

 

625×304

                   
  X       6 2 5    
          3 0 4    
+     2 3 1 8      
      2 3 1 8      
                   
      4 6 3 6      
                   

 

8624×126

                   
  X     8 6 2 4    
          1 2 6    
+     1 0 8 6 6 2 4
      1 0 8 6 6 2 4
                   
      2 1 7 3 2 4 8
                   

 

2․ Եթե Կարենի մտապահած թվի կրկնապատիկից հանենք 14 և արդյունքը բաժանենք 5-ի, կստանանք 60։ Ո՞ր թիվն է մտապահել Կարենը։

  1. Կատարել գործողությունները․

1324+324

 

+   1 3 2 4   Ստուգում՝ 2 6 4 8      
      3 2 4         3 2 4      
    2 6 4 8         3 2 4      

 

 

12345+23123

+ 1 2 3 4 5   Ստուգում՝ 3 5 4 6 8    
  2 3 1 2 3       2 3 1 2 4    
  3 5 4 6 8       1 2 3 4 5    

 

54123-12321

5 4 1 2 3   Ստուգում՝ + 4 1 8 0 2    
  1 2 3 2 1       1 2 3 2 1    
  4 1 8 0 2       5 4 1 2 3    

 

32191-2312

3 2 1 9 1   Ստուգում՝ + 2 9 8 7 9    
    2 3 1 2         2 3 1 2    
  2 9 8 7 9       3 2 1 9 1    

 

 

8456-2341

8 4 5 6     Ստուգում՝ + 6 1 1 5      
  2 3 4 1         2 3 4 1      
  6 1 1 5         8 4 5 6      

 

 

 

 

Տնային առաջադրանքներ.

1․ Հաշվի՛ր արտահայտության արժեքը։

174×5

         
X 1 7 4  
      5  
  8 7 0  
         

 

336×6

           
x   3 3 6  
        6  
  2 6 7 6  
           

 

466×24

  x   4 6 6  
        2 4  
+ 1 1 1 8 4  
             
             
             

 

 

 

555×555

                   
  x       5 5 5    
          5 5 5    
+       2 7 7 5    
      2 7 7 5      
    2 7 7 5        
    3 0 8 0 2 5    
                   

 

642×704

                   
  x       6 4 2    
          7 0 4    
+       2 5 6 8    
        0 0 0      
    4 4 9 4        
    4 5 1 9 6 8    
                   

 

1932×126

                   
  x     1 9 3 2    
          1 2 6    
+     1 1 6 5 2    
      3 8 6 4      
    1 9 3 2        
    2 4 3 4 9 2    
                   

 

2․ Եթե Դավիթի  մտապահած  թվին ավելացնենք 2 և ստացված  գումարը փոքրացնենք 5 անգամ, ապա կստանանք 34։ Գտե՛ք Դավիթի մտապահված թիվը։      x+2:5=34×5-2=170 -2=168

  1. Կատարեք գործողությունները

9356+3421

9 3 5 6     Ստուգում՝ + 5 9 3 5      
  3 4 2 1         3 4 2 1      
  5 9 3 5         9 3 5 6      

12346+4371

+ 1 2 3 4 6   Ստուգում՝ 1 6 7 1 7    
    4 3 7 1         4 3 7 1    
  1 6 7 1 7       1 2 3 4 6    

23456+73212

+ 2 3 4 5 6   Ստուգում՝ 9 6 6 6 8    
  7 3 2 1 2       7 3 2 1 2    
  9 6 6 6 8       2 3 4 5 6    

12321-765

1 2 3 2 1   Ստուգում՝ + 1 2 5 6 6    
      7 6 5           7 6 5    
Բազմապատկում։ Բազմանիշ թվի բազմապատկումը երկնիշ և եռանիշ թվերով

 

Նախ  վերհիշենք, թե ինչպես ենք բազմանիշ թիվը բազմապատկում միանիշ թվով՝

 

x643

3

1929

 

 

Այժմ բազմանիշ  թիվը  բազմապատկենք երկնիշ   թվով:

Թիվը  երկնիշ  թվով՝ բազմապատկելիս  սյունակաձև  գրելու  դեպքում  նախ այն  բազմապատկում   ենք  միավորով,  արդյունքը գրում ենք գծից ներքև 1-ին տողում, ապա  տասնավորով, որի  արդյունքը  գրում ենք  երկրոդ տողում  1 նիշ խորքից, և արդյունքները գումարում ենք այնպես,  ինչպես  այս  օրինակներում՝

x456

65

+2280

2736

29640

 

 

Այժմ    բազմանիշ   թիվը   բազմապատկենք  եռանիշ  թվով:

Թիվը  եռանիշ  թվով   բազմապատկելիս  սյունակաձև  գրելու դեպքում  նախ այն բազմապատկում ենք միավորով, արդյունքը գրում ենք գծից ներքև 1-ին տողում, ապա տասնավորով, որի  արդյունքը  գրում ենք  երկրոդ տողում  1 նիշ խորքից, հետո հարյուրավորով, որի արդյունքը գրում ենք երրորդ տողում 2 նիշ  խորքից և արդյունքները գումարում ենք այնպես, ինչպես օրինակում՝

 

x5462

123

+16386

10924

5462

671826

 

 

1․ Հաշվի՛ր արտահայտության արժեքը։

678×5=3390

 

x678

5

3390

 

 

1240×3=3720

 

x1240

3

3720

 

 

 

 

 

 

 

585×55

x585

55

+2925

2925

32157

 

 

548×66

x548

66

+3288

3288

6568

 

 

828×882

 

X828

882

+6656

6656

13312

 

 

 

625×304

 

X625

304

+2318

2318

 

4636

 

 

8624×126

 

X8624

126

+ 1 0 8 6 6 2 4

1086624

 

2173248

 

 

2․ Եթե Կարենի մտապահած թվի կրկնապատիկից հանենք 14 և արդյունքը բաժանենք 5-ի, կստանանք 60։ Ո՞ր թիվն է մտապահել Կարենը։

3. Կատարել գործողությունները․

1324+324

 

+ 1 3 2 4 Ստուգում՝

-2648

324324

2648324

 

 

12345+23123

+ 1 2 3 4 5 Ստուգում՝

-35468

2312323124

3546812345

 

54123-12321

– 5 4 1 2 3 Ստուգում՝

+41802

1232112321

4180254123

 

32191-2312

– 3 2 1 9 1 Ստուգում՝

+29879

23122312

2987932191

 

 

8456-2341

– 8 4 5 6 Ստուգում՝

+6115

23412341

61158456

 

 

 

 

Տնային առաջադրանքներ.

1․ Հաշվի՛ր արտահայտության արժեքը։

174×5

 

X174

5

870

 

 

336×6

 

x336

6

2676

 

 

466×24

x466

24

+11184

 

 

 

 

 

 

555×555

 

x555

555

+2775

2775

2775

308025

 

 

642×704

 

x642

704

+2568

000

4494

451968

 

 

1932×126

 

x1932

126

+11652

3864

1932

243492

 

 

2․ Եթե Դավիթի  մտապահած  թվին ավելացնենք 2 և ստացված  գումարը փոքրացնենք 5 անգամ, ապա կստանանք 34։ Գտե՛ք Դավիթի մտապահված թիվը։      x+2:5=34×5-2=170 -2=168

3. Կատարեք գործողությունները

9356+3421

– 9 3 5 6 Ստուգում՝

+5935

34213421

59359356

12346+4371

+ 1 2 3 4 6 Ստուգում՝

-16717

43714371

1671712346

23456+73212

+ 2 3 4 5 6 Ստուգում՝

-96668

7321273212

9666823456

12321-765

– 1 2 3 2 1 Ստուգում՝

+12566

765765

1256612321

 

 

1 2 5 6 6       1 2 3 2 1